Auteur: rttevelde

Hoe nu verder in de GKv?

/ rttevelde / 7 reacties

Samen met collega-predikanten Bart van Egmond (Capelle aan den IJssel-Noord) en Henk Room (Soest-Baarn) schreef ik een ingezonden brief naar aanleiding van de synodebesluiten over M/V en ambt. Het ingezonden werd geplaatst in het RD van 4 juli.

Hieronder geef ik de volledige tekst, nu voorzien van de titel die wij er oorspronkelijk boven hadden gezet:

Hoe nu verder in de GKv?

De generale synode van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKv) besloot twee weken geleden de ambten van ouderling en predikant open te stellen voor vrouwen. Velen hebben deze beslissing met blijdschap begroet. Wij zijn er niet blij mee.

Op dit moment zijn de complete besluitteksten met de gronden nog niet vrijgegeven door de synode. [NB: in de loop van 4 juli 2017 werden en besluitteksten gepubliceerd. Zoals aangekondigd zal ik er in de nabije toekomst meer inhoudelijk over schrijven.] Dat beperkt het inhoudelijke gesprek over wat deze stap nu precies betekent. Bij ons komt naar aanleiding van de bespreking op de synode al wel de vraag op: als voor en tegen zo duidelijk uit elkaar liggen, waarom is dan op deze manier en in dit tempo een beslissing geforceerd?

Wij bemerken veel verdriet en verwarring in de kerken. We horen van collega-predikanten die zich afvragen of ze op hun post kunnen blijven. Moet je kleur bekennen of liever, ter wille van de vrede, je overtuiging inslikken? Gemeenteleden staan al met de deurkruk in de hand om elders hun heil te zoeken. Lees verder →

Eén in Gods hand

/ rttevelde / 3 reacties

Afgelopen zondag, 18 juni, ging ik voor in de kerken (GKv) van Ommen-West en Ommen-Noord/Oost. De preek ging over de profetie uit Ezechiël 37:15-28, en dan speciaal de woorden van de HEER in vers 19d: “In mijn hand zullen ze één worden”.

Als woord van bemoediging en appèl geef ik de preek hier graag door:

Gemeente van onze Heer Jezus Christus,

Er is een grapje over Nederlanders en geloof. Dat gaat zo: “Eén Nederlander, een geloof; twee Nederlanders, een kerk; drie Nederlanders, een kerkscheuring”. Best een wrang grapje, maar niet zo raar als je kijkt naar de kerkelijke kaart in Nederland. We zien een hele waaier aan kerken en kerkjes die zich allemaal ‘gereformeerd’ noemen. In de meeste dorpen en steden kun je ze in alle soorten en smaken vinden. Het lijkt wel alsof sinds de grote Reformatie van bijna 500 jaar geleden de rem er af is: telkens weer scheuringen en afsplitsingen. In onze eigen GKv hebben we dat de laatste 15 jaar al een keer of drie meegemaakt.

De profeet Ezechiël laat het heel aansprekend zien: twee stukken hout die van elkaar los zijn. Gods volk Israël ligt in tweeën. Hoe is het met de christenheid gesteld vandaag? De kerk in Nederland kun je misschien zelfs beter met een doosje lucifers vergelijken: allemaal kleine stukjes, versplinterd.

Wat betekent zoiets voor ons? Ik ken mensen die er onder lijden, maar het lijkt alsof dat er steeds minder worden. Doet het pijn als je op de fiets naar de kerk dorpsgenotentegenkomt die precies de andere kant op gaan, ook naar de kerk? Er zijn leden van onze kerk die een crisisgevoel hebben: door allerlei ontwikkelingen krijgen we zoveel verschil binnen de kerk, het is de vraag of we wel bij elkaar kunnen blijven. Dreigt er opnieuw een scheuring in de GKv? Anderen lijken wel onverschillig: als we maar één zijn in Christus, wat doet de rest er dan toe?

Lees verder →

Ambt M/V: en nu?

/ rttevelde / 2 reacties

Update 22 juni 2017:

Van het secretariaat van de Generale Synode ontving ik de complete tekst van de genomen besluiten over ‘M/V en ambt’. Daarbij werd aangetekend dat de besluiten nog niet volledig zijn. Enkele besluiten m.b.t. de ‘afhechting’ van dit onderwerp moeten nog worden genomen, en als ik het goed begrijp, wordt ook de ‘consistentie’ van de besluiten onderling nog eens bekeken. Een vervolgzitting staat voor 29 juni gepland.

Omdat de besluiten nu nog niet publiek gemaakt (kunnen) worden, zal ik – en de lezer – even moeten wachten met een inhoudelijke bespreking. Dat heeft wellicht iets onbevredigends, maar daar zullen we het nu mee moeten doen.

 

Op 15 en 16 juni besloot de Generale Synode van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) om de ambten van diaken, ouderling, en predikant open te stellen voor vrouwen. Tijdens eerdere besprekingen tekende zich al een vrij ruime meerderheid af die de voorstellen uit het deputatenrapport “Samen dienen” steunde. In de besluitvormende fase passeerde eerst een aantal tegenvoorstellen, waaronder een van dr. Maarten van Loon, voorzitter van de synodecommissie die dit onderwerp voorbereidde. Maar dat ging de meerderheid van de afgevaardigden niet ver genoeg. Vandaar dat met ruim 20 voorstemmen de voorgestelde besluiten om het ambt van ouderling en predikant ook door vrouwen te laten vervullen werden aangenomen.

Het zat er met een zekere onvermijdelijkheid aan te komen dat deze wissel zou worden genomen. De ‘vrijgemaakte’ kerken staan in een zeer open verbinding met de cultuur, en dat maakte het waarschijnlijk dat in een volstrekt op gelijkwaardigheid ingerichte maatschappij deze dam een keer zou breken.

Misschien is de onderbouwing nog wel belangrijker dan de besluiten zelf. Daarin moet namelijk zichtbaar worden hoe de synode bij deze besluiten omgaat met bijbelse noties over ambten en over verantwoordelijkheden van mannen en vrouwen. Lees verder →

Theologie aan de universiteit

/ rttevelde / Een reactie plaatsen

Op 23 mei was ik te gast bij studenten van S.S.R.-N.U. aan de Oudegracht 32 in Utrecht voor een gespreksavond. De aanleiding voor dit gesprek was een vraag rond de vorming van de GTU (Gereformeerde Theologische Universiteit): moet die naar Utrecht komen? Wat kan dan de bredere betekenis zijn voor christelijke studenten?

In dit verhaal doe ik een paar stappen terug, om de vraag in een breder kader te plaatsen: Welke plek heeft de theologie aan de universiteit (gehad)? Hoe heeft zich dat in de afgelopen eeuwen ontwikkeld? Welke vragen zitten daaraan vast?

Het begint in de Middeleeuwen. Die periode (ca. 700 – 1500) is niet zo ‘duister’ als soms wel eens gedacht wordt. Vanaf ca. 1100 komt op diverse plaatsen in Europa de universiteit tot ontwikkeling, en dat is een van de belangrijkste cadeaus die de christelijke Middeleeuwen aan ons doorgegeven hebben. Letterlijk en basaal is de universiteit een universitas doctorum ac studiosorum: een werkgemeenschap van docenten en studenten. Dat is nog altijd de kern van de universiteit, en de beslissende voorwaarde voor haar rol als draagster van de cultuur. Lees verder →

Gereformeerde identiteit: uit de tijd? (3)

/ rttevelde / Een reactie plaatsen

Gereformeerde identiteit: waar staan we nu, en wat kunnen we ermee? Uit mijn verhaal tot nu toe kun je opmaken dat ik ‘gereformeerd’ zie als aanduiding van een flexibele traditie. Daarin spelen een aantal constante overtuigingen en inzichten een rol, die in telkens nieuwe contexten kunnen worden ingezet. We zijn begonnen bij de gereformeerde confessies uit de 16e eeuw. Dat zijn oude documenten waarin je nog steeds de hoofdpunten van je eigen geloof kunt herkennen, en die dus een vruchtbare basis vormen om over ‘gereformeerde identiteit vandaag’ na te denken. We hebben iets gezien van hoe dit gereformeerde gedachtegoed zich over verschillende sporen ontwikkeld heeft, in wisselwerking met de grote maatschappelijke en culturele ontwikkelingen van de laatste 400 jaar.

Voor dit laatste onderdeel stel ik voor om over een soort ‘gereformeerd DNA’ te spreken. Het biologische DNA kun je aanduiden met de vier letters ATGC (vraag me niet waar die voor staan). DNAUit de combinaties van deze vier letters ontwikkelt zich alle leven, en elk organisme is aan het specifieke DNA te herkennen. Zoiets zie ik ook bij de ‘gereformeerde identiteit’. Lees verder →

Gereformeerde identiteit: uit de tijd? (2)

/ rttevelde / 1 reactie

In de vorige aflevering liet ik vanuit de 16e eeuwse confessies zien waar het gereformeerde geloof in grote lijnen voor staat:

  • een hartelijk geloof in God de Drie-enige en in Jezus Christus als de enige Verlosser;
  • een besliste aanvaarding van de Heilige Schrift als het gezaghebbend Woord van God;
  • een doorleefde verwoording van de weg die God met ons gaat in zijn genadige vrijspraak en in de vernieuwing van ons leven;
  • een centrale plek in ons geloofsleven voor de verkondiging van het Woord en de sacramenten;
  • een realistische kijk op de structuren die nodig zijn om het leven van kerk en wereld te ordenen voor het doel dat God ermee heeft.

In deze hoofdpunten samengevat is het een geloof waar je ook vandaag als christen je in kunt herkennen.

Maar gaat dat zomaar, over 450 jaar heen springen en zeggen: wij zijn gereformeerd? Er is toch in tussentijd wel het nodige gebeurd?

Als we over ‘identiteit’ spreken, dan is die identiteit per definitie contextueel. Het gaat om gereformeerd zijn op déze plaats en in déze tijd. Ga voor de aardigheid eens op vakantie naar Hongarije en bezoek daar een dienst in de Hongaarse Gereformeerde Kerk. De Psalmen klinken er op dezelfde Geneefse wijzen, maar wat doen ze in zo’n andere setting? Als je naast de Psalmen de eigen Hongaarse geestelijke liederen hoort, merk je dat dan een heel andere gevoelslaag wordt aangeboord. Lees verder →

Gereformeerde identiteit: uit de tijd? (1)                                         

/ rttevelde / 1 reactie

Op 6 april 2017 hield ik een lezing voor de Groningse studentenverenigingen GSVG en Yir’at ‘Adonay. Vanuit twee ietwat verschillende tradities (vrijgemaakt-gereformeerd en bevindelijk-gereformeerd) zijn deze verenigingen bezig om samen te verkennen hoe zij in deze tijd vooruit kunnen met de ‘gereformeerde identiteit’. Wat is onderscheidend en verbindend, en hoe spreek je daarmee christelijke (aspirant-)studenten aan?

Mijn verhaal zal vooral gaan over wat het label ‘gereformeerd’ inhoudt en wat je daarmee kunt. We hebben in de voorbereiding afgesproken dat ik het niet zou hebben over de formele, organisatorische kant van identiteit: hoe je als vereniging omgaat met je grondslag, toelatingsbeleid etc.

Meervoudige identiteit

Identiteit in meervoud

Het gaat me om het historische en inhoudelijke verhaal daarachter. Wanneer ik over ‘gereformeerd’ spreek, dan bedoel ik daarmee ‘gereformeerd geloof’ als combinatie van overtuiging en spiritualiteit. Mijn insteek is daarbij vooral theologisch, want dat is mijn vak.

Gereformeerde identiteit: uit de tijd? Daarbij stel ik de vervolgvraag: uit welke tijd? We komen dan terecht in de 16e eeuw, want dat is de tijd waarin de gereformeerde identiteit voor het eerst vorm gekregen heeft. Lees verder →

M/V en onze omgang met de Bijbel

/ rttevelde / 1 reactie

Op basis van eerdere blogposts én een verhaal dat ik in februari/maart op enkele plaatsen gehouden heb, schreef ik een artikel voor Nader Bekeken over de samenhang tussen het vraagstuk ‘M/V en ambt’ en onze omgang met (het gezag van) de Bijbel. Het artikel verscheen vorige week in het maartnummer. Wie geen abonnee is, kan het hier gratis lezen!

Een cultuurbepaalde lijn — of is er meer aan de hand? Paulus, Petrus en Jezus over de positie van vrouwen in het deputatenrapport Samen dienen

/ rttevelde / 8 reacties

 

Wolter Rose

25 januari 2017

In een eerste gastblog heb ik vragen gesteld bij de manier waarop het rapport Samen dienen van de deputaten “M/V en ambt” het onderscheid tussen beschrijvende teksten en voorschrijvende teksten hanteert. In dit tweede gastblog zet ik kanttekeningen bij het gebruik van typeringen als “cultuurbepaalde lijn” en “patriarchale cultuur”.

Een “cultuurbepaalde” lijn

Het rapport worstelt met het “‘probleemloos’” voortbestaan tot in het Nieuwe Testament van wat het rapport noemt de “cultuurbepaalde” lijn van ondergeschiktheid van vrouwen aan mannen. De manier waarop die worsteling zich voltrekt, versterkte mij in mijn overtuiging dat we met deze typering in het rapport (“de “cultuurbepaalde” lijn van ondergeschiktheid van vrouwen aan mannen”) bij de kern van het probleem zitten.

Idealist Fallacy

In de eerste plaats is de tegenstelling die het rapport maakt tussen de apostelen aan de ene kant en Jezus aan de andere kant kunstmatig. Wanneer je bij Jezus alleen maar de genadige of maatschappijkritische lijn in de zin zoals door het rapport bedoeld meent aan te treffen, dan maak je je naar mijn mening schuldig aan wat John Elliott noemt de “idealist fallacy”: de redeneerfout van het toeschrijven van een bepaald ideaal of ideologie, in dit geval een modern westers gelijkheidsideaal, aan een cultuur die wezenlijk anders is dan je eigen cultuur, in dit geval een antieke beschaving van tweeduizend jaar geleden.

Dat er bij Jezus uitsluitend sprake is van wederkerigheid in de man-vrouw verhouding kun je overigens alleen maar volhouden wanneer je voorbijgaat aan het feit dat Jezus alleen mannelijke apostelen koos en aanstelde. Lees verder →

Bijbellezers en bijbelschrijvers: Beschrijvende en voorschrijvende teksten in het deputatenrapport Samen dienen

/ rttevelde / 4 reacties

Wolter Rose

25 januari 2017

Het rapport Samen dienen van de deputaten “M/V en ambt” dat op tafel ligt van de Generale Synode van de Gereformeerde Kerken Meppel 2017 komt met de aanbeveling alle ambten open te stellen voor vrouwen. Wat deze aanbeveling bijzonder maakt is dat het deputaatschap unaniem is, anders dan het deputatenrapport uit 2014 dat een meerderheids- en een minderheidsstandpunt bevatte.

Het kost niet veel moeite passages uit het rapport te citeren waar ik het helemaal mee eens ben. Ik citeer er één (24):

Wanneer de bredere exegetische lijnen in de Bijbel worden bestudeerd, wordt duidelijk dat in de Bijbel vrouwen en mannen wel gelijkwaardig, maar niet gelijk zijn. God geeft de man een koppositie en de vrouw krijgt een positie waarin ze dat vooropgaan moet accepteren. Zo is er sprake van vrijwillige wederzijdse dienstbaarheid. De Bijbel laat ook steeds weer zien dat we daarin als mensen fouten maken. God geeft, daar waar de zonde heeft geleid tot onderdrukking en overheersing, de vrouw bescherming, recht en een positie. Dat wijst op een gezamenlijke verantwoordelijkheid die man en vrouw moeten nemen waarin ieder een eigen rol en taak heeft.

Toch hebben het rapport en de uiteindelijke conclusies en aanbevelingen mij niet kunnen overtuigen. Ik dank Dolf te Velde voor de gelegenheid om in een korte serie van twee gastblogs uit te leggen waarom. Voor alle duidelijkheid: ik pretendeer niet dat ik op alle vragen een antwoord heb. Het is ook voor mij een worsteling recht te doen aan de diversiteit van gegevens die zich niet eenvoudig in een alle problemen oplossende reconstructie laten voegen.

In dit eerste gastblog stel ik vragen bij de manier waarop het rapport het onderscheid tussen voorschrijvende teksten en beschrijvende teksten hanteert. In een tweede gastblog zet ik kanttekeningen bij het gebruik van typeringen als “cultuurbepaalde lijn” en “patriarchale cultuur”. Lees verder →