Verlengstuk of eigen domein

Het is goed dat de kerk een moreel voorbeeld laten zien in de bestrijding van het coronavirus. Een tweede mijl meegaan is goed als tegenwicht tegen een religieus egoïsme dat zich niet tijdelijk iets kan ontzeggen. De kerken zijn echter geen verlengstuk van de overheid, maar staan voor een heel eigen opdracht: het Evangelie van Jezus Christus verkondigen, en een gemeenschap vormen die leeft van Zijn verzoening.

De coronacrisis legt veel zaken bloot die anders verborgen bleven of waar we in de snelheid van het leven aan voorbij konden gaan. Ik denk aan de sterk uiteenlopende reacties die mensen laten zien: ontkenning, angst, woede, berusting. Onder de rationele argumenten die gebruikt worden voor of tegen een strenge lockdown, voor of tegen het dragen van gezichtsmaskers, voor of tegen vaccinatie blijken primaire emoties te liggen die per persoon verschillen. Dat maakt het ook zo lastig om elkaar te begrijpen en te bereiken.

De spanningen die dit oproept bijvoorbeeld binnen een schoolteam, een voetbalclub en ook een gezin vormen wat mij betreft een van de naarste bijwerkingen van de crisis. Ongewild treedt er verzuring en verwijdering op in de onderlinge verhoudingen, terwijl we elkaar juist nu zo nodig hebben.

Ook op het terrein van de theologie roept de coronacrisis thema’s naar boven die lange tijd niet zo sterk in de aandacht stonden.

Lees verder

Ambt M/V: een aantal bezwaren

De afgelopen kleine twee jaar mocht ik in verschillende gemeentes een lezing houden op een avond over ‘M/V en ambt’. Nu die reeks wat lijkt op te drogen, plaats ik het verhaal (korte versie) hier op mijn blog.

Het thema ‘Man/vrouw en ambt’ is breed en complex. Je kunt er veel verschillende verhalen bij houden en van allerlei kanten vragen stellen. De concrete aanleiding zijn nu de besluiten die de synode van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) in 2017 nam. Ik begin even met een stapje terug. Hoe kunnen we deze besluiten interpreteren? Ik stel die vraag eerst wat globaal, van een afstandje. Je kunt op minstens drie manieren naar het geheel kijken:

  • De synode zegt: het is bijbels verantwoord om ook de vrouwen in de ambten te laten dienen. Als je dat letterlijk neemt, zul je dus naar de aangevoerde bijbelse gronden kijken: zijn die overtuigend en afdoende om deze conclusie te trekken?
  • Je zou de besluiten ook kunnen opvatten in de zin van “We komen er niet eenduidig uit, maar we willen nu toch een beslissing nemen, en dus doen we maar dit.” Een verlegenheidsoplossing dus, om in een langlopende discussie toch de knoop door te hakken. Tot op zekere hoogte zou ik dat kunnen volgen, ook al ben ik van de gemaakte keuze niet overtuigd. Maar als je let op de toon van de synodebesluiten en de communicatie er omheen, dan lijkt dat niet op een verlegenheidsoplossing.
  • Niet in de officiële teksten, maar wel in de gesprekken er omheen, kom je soms nog een andere benadering tegen. Dan zeggen mensen: moet je dat eigenlijk wel willen, om op grond van de Bijbel dit vraagstuk op te lossen? Wij leven nu eenmaal in een andere cultuur, en in die cultuur kun je ’t als kerk niet maken om vrouwen dit recht te onthouden. Laat de Bijbel er alsjeblieft buiten! Soms proef je een onderlaag die te maken heeft met emancipatie, met de rechten van vrouwen die eeuwenlang met voeten getreden zijn, zoals sommigen zeggen. Dan wordt de vraag naar ‘de vrouw in het ambt’ een strijd tussen de seksen. Als het M/V-besluit deze strekking zou hebben, dan moeten we een heel ander gesprek voeren …

Voor de rest van mijn verhaal ga ik uit van de eerste benadering, en dan wil ik graag drie punten naar voren brengen. Lees verder

Onverwisselbare eigenheid

Een themadienst over ‘Man/vrouw en ambt’, dat is best een beetje riskant. We zitten er gauw in als een discussie over standpunten: je bent voor of tegen vrouwelijke ambtsdragers, en zomaar trek je dan gegevens uit de Bijbel jouw kant op. Terwijl het erom moet gaan dat we het héle onderwijs van de Bijbel ter harte nemen.

Voor deze avond kan ik op verschillende punten beginnen. De vele voorbeelden in de Bijbel waar je vrouwen actief ziet. Wat het Nieuwe Testament zegt over de ambten en over het bredere geheel van gaven van de Geest voor mannen én vrouwen. En natuurlijk ook nog de zogenoemde ‘zwijgteksten’.

Toch kies ik voor een andere insteek. Het Bijbelgedeelte dat ik centraal wil stellen is Efeze 5:21-33. Hier vinden we een knooppunt van veel vragen die in de discussies over ‘man/vrouw en ambt’ van belang zijn. We kunnen van alles vinden van de vormgeving van kerkelijke functies. We kunnen theorieën hebben over de wisselwerking van Bijbel en cultuur. Maar hier worden we op het grondvlak van ons leven en van ons samenleven aangesproken. Lees verder

GTU – wat nu?

De klap kwam hard aan. Op 10 oktober wees de synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken met duidelijke meerderheid het voorstel af om te komen tot een gezamenlijke Gereformeerde Theologische Universiteit. Persoonlijk zag ik dit al wel een tijdje aankomen, de signalen rond de TU Apeldoorn waren weinig hoopgevend. En toch, als het dan zover komt

Over de oorzaken van het mislukken van de GTU is genoeg te zeggen. In grote lijnen is het verhaal wel duidelijk: de Christelijke Gereformeerde Kerken wilden geen afstand doen van de directe kerkelijke zeggenschap over hun predikantsopleiding, en er bestaat een zeker wantrouwen richting de kerkelijke partners GKv en NGK dat door de recente besluiten over ‘de vrouw in het ambt’ en de nagestreefde hereniging van beide kerken wordt versterkt. Door alles heen speelt de moeite die men binnen de CGK heeft om de onderlinge eenheid te bewaren (zie de diagnose die Stefan Paas stelt in het RD).

Mij houdt sinds het afwijzende besluit van de CGK-synode vooral deze vraag bezig: hoe nu verder? Lees verder

Ambt M/V: Besluit en gronden (1)

In deze blog een eerste stap in de duiding en waardering van de besluiten over ‘M/V en ambt’ die de GS Meppel nam op 15/16 en 29 juni 2017. De officiële tekst, met een toelichtende brief aan alle kerken, is hier te vinden.

Gevoelig

Wanneer ik aan een bespreking van besluit en gronden begin, weet ik dat dit op verschillende manieren gevoelig ligt. Op voorhand had de beslissing over het al dan niet openstellen van ambten voor zusters in de kerk al een behoorlijke lading gekregen. Dit blijkt opnieuw uit de reacties nu de besluiten genomen zijn. Voor sommigen voelt het als een bevrijding, na een jarenlange strijd tegen onrecht en uitsluiting. Anderen zijn geschokt omdat zij het gevoel krijgen dat de Bijbelse lijn wordt verlaten. Het is een hele opgave om in die tegenstrijdige en soms verwarrende gevoelens elkaar in het oog en in het hart te houden. Maar al te snel koesteren we ons eigen – nieuwe of oude – gelijk, en sluiten we de ander buiten. Bij wat ik schrijf is het mijn oprecht verlangen dat juist in het zuiver omgaan met verschillende opvattingen de eenheid in Christus zich zal bewijzen. Lees verder

Hoe nu verder in de GKv?

Samen met collega-predikanten Bart van Egmond (Capelle aan den IJssel-Noord) en Henk Room (Soest-Baarn) schreef ik een ingezonden brief naar aanleiding van de synodebesluiten over M/V en ambt. Het ingezonden werd geplaatst in het RD van 4 juli.

Hieronder geef ik de volledige tekst, nu voorzien van de titel die wij er oorspronkelijk boven hadden gezet:

Hoe nu verder in de GKv?

De generale synode van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKv) besloot twee weken geleden de ambten van ouderling en predikant open te stellen voor vrouwen. Velen hebben deze beslissing met blijdschap begroet. Wij zijn er niet blij mee.

Op dit moment zijn de complete besluitteksten met de gronden nog niet vrijgegeven door de synode. [NB: in de loop van 4 juli 2017 werden en besluitteksten gepubliceerd. Zoals aangekondigd zal ik er in de nabije toekomst meer inhoudelijk over schrijven.] Dat beperkt het inhoudelijke gesprek over wat deze stap nu precies betekent. Bij ons komt naar aanleiding van de bespreking op de synode al wel de vraag op: als voor en tegen zo duidelijk uit elkaar liggen, waarom is dan op deze manier en in dit tempo een beslissing geforceerd?

Wij bemerken veel verdriet en verwarring in de kerken. We horen van collega-predikanten die zich afvragen of ze op hun post kunnen blijven. Moet je kleur bekennen of liever, ter wille van de vrede, je overtuiging inslikken? Gemeenteleden staan al met de deurkruk in de hand om elders hun heil te zoeken. Lees verder

Eén in Gods hand

Afgelopen zondag, 18 juni, ging ik voor in de kerken (GKv) van Ommen-West en Ommen-Noord/Oost. De preek ging over de profetie uit Ezechiël 37:15-28, en dan speciaal de woorden van de HEER in vers 19d: “In mijn hand zullen ze één worden”.

Als woord van bemoediging en appèl geef ik de preek hier graag door:

Gemeente van onze Heer Jezus Christus,

Er is een grapje over Nederlanders en geloof. Dat gaat zo: “Eén Nederlander, een geloof; twee Nederlanders, een kerk; drie Nederlanders, een kerkscheuring”. Best een wrang grapje, maar niet zo raar als je kijkt naar de kerkelijke kaart in Nederland. We zien een hele waaier aan kerken en kerkjes die zich allemaal ‘gereformeerd’ noemen. In de meeste dorpen en steden kun je ze in alle soorten en smaken vinden. Het lijkt wel alsof sinds de grote Reformatie van bijna 500 jaar geleden de rem er af is: telkens weer scheuringen en afsplitsingen. In onze eigen GKv hebben we dat de laatste 15 jaar al een keer of drie meegemaakt.

De profeet Ezechiël laat het heel aansprekend zien: twee stukken hout die van elkaar los zijn. Gods volk Israël ligt in tweeën. Hoe is het met de christenheid gesteld vandaag? De kerk in Nederland kun je misschien zelfs beter met een doosje lucifers vergelijken: allemaal kleine stukjes, versplinterd.

Wat betekent zoiets voor ons? Ik ken mensen die er onder lijden, maar het lijkt alsof dat er steeds minder worden. Doet het pijn als je op de fiets naar de kerk dorpsgenotentegenkomt die precies de andere kant op gaan, ook naar de kerk? Er zijn leden van onze kerk die een crisisgevoel hebben: door allerlei ontwikkelingen krijgen we zoveel verschil binnen de kerk, het is de vraag of we wel bij elkaar kunnen blijven. Dreigt er opnieuw een scheuring in de GKv? Anderen lijken wel onverschillig: als we maar één zijn in Christus, wat doet de rest er dan toe?

Lees verder

Ambt M/V: en nu?

Update 22 juni 2017:

Van het secretariaat van de Generale Synode ontving ik de complete tekst van de genomen besluiten over ‘M/V en ambt’. Daarbij werd aangetekend dat de besluiten nog niet volledig zijn. Enkele besluiten m.b.t. de ‘afhechting’ van dit onderwerp moeten nog worden genomen, en als ik het goed begrijp, wordt ook de ‘consistentie’ van de besluiten onderling nog eens bekeken. Een vervolgzitting staat voor 29 juni gepland.

Omdat de besluiten nu nog niet publiek gemaakt (kunnen) worden, zal ik – en de lezer – even moeten wachten met een inhoudelijke bespreking. Dat heeft wellicht iets onbevredigends, maar daar zullen we het nu mee moeten doen.


 

Op 15 en 16 juni besloot de Generale Synode van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) om de ambten van diaken, ouderling, en predikant open te stellen voor vrouwen. Tijdens eerdere besprekingen tekende zich al een vrij ruime meerderheid af die de voorstellen uit het deputatenrapport “Samen dienen” steunde. In de besluitvormende fase passeerde eerst een aantal tegenvoorstellen, waaronder een van dr. Maarten van Loon, voorzitter van de synodecommissie die dit onderwerp voorbereidde. Maar dat ging de meerderheid van de afgevaardigden niet ver genoeg. Vandaar dat met ruim 20 voorstemmen de voorgestelde besluiten om het ambt van ouderling en predikant ook door vrouwen te laten vervullen werden aangenomen.

Het zat er met een zekere onvermijdelijkheid aan te komen dat deze wissel zou worden genomen. De ‘vrijgemaakte’ kerken staan in een zeer open verbinding met de cultuur, en dat maakte het waarschijnlijk dat in een volstrekt op gelijkwaardigheid ingerichte maatschappij deze dam een keer zou breken.

Misschien is de onderbouwing nog wel belangrijker dan de besluiten zelf. Daarin moet namelijk zichtbaar worden hoe de synode bij deze besluiten omgaat met bijbelse noties over ambten en over verantwoordelijkheden van mannen en vrouwen. Lees verder

M/V en onze omgang met de Bijbel

Op basis van eerdere blogposts én een verhaal dat ik in februari/maart op enkele plaatsen gehouden heb, schreef ik een artikel voor Nader Bekeken over de samenhang tussen het vraagstuk ‘M/V en ambt’ en onze omgang met (het gezag van) de Bijbel. Het artikel verscheen vorige week in het maartnummer. Wie geen abonnee is, kan het hier gratis lezen!