Ambt M/V

Ambt M/V: een aantal bezwaren

/ rttevelde / 1 reactie

De afgelopen kleine twee jaar mocht ik in verschillende gemeentes een lezing houden op een avond over ‘M/V en ambt’. Nu die reeks wat lijkt op te drogen, plaats ik het verhaal (korte versie) hier op mijn blog.

Het thema ‘Man/vrouw en ambt’ is breed en complex. Je kunt er veel verschillende verhalen bij houden en van allerlei kanten vragen stellen. De concrete aanleiding zijn nu de besluiten die de synode van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) in 2017 nam. Ik begin even met een stapje terug. Hoe kunnen we deze besluiten interpreteren? Ik stel die vraag eerst wat globaal, van een afstandje. Je kunt op minstens drie manieren naar het geheel kijken:

  • De synode zegt: het is bijbels verantwoord om ook de vrouwen in de ambten te laten dienen. Als je dat letterlijk neemt, zul je dus naar de aangevoerde bijbelse gronden kijken: zijn die overtuigend en afdoende om deze conclusie te trekken?
  • Je zou de besluiten ook kunnen opvatten in de zin van “We komen er niet eenduidig uit, maar we willen nu toch een beslissing nemen, en dus doen we maar dit.” Een verlegenheidsoplossing dus, om in een langlopende discussie toch de knoop door te hakken. Tot op zekere hoogte zou ik dat kunnen volgen, ook al ben ik van de gemaakte keuze niet overtuigd. Maar als je let op de toon van de synodebesluiten en de communicatie er omheen, dan lijkt dat niet op een verlegenheidsoplossing.
  • Niet in de officiële teksten, maar wel in de gesprekken er omheen, kom je soms nog een andere benadering tegen. Dan zeggen mensen: moet je dat eigenlijk wel willen, om op grond van de Bijbel dit vraagstuk op te lossen? Wij leven nu eenmaal in een andere cultuur, en in die cultuur kun je ’t als kerk niet maken om vrouwen dit recht te onthouden. Laat de Bijbel er alsjeblieft buiten! Soms proef je een onderlaag die te maken heeft met emancipatie, met de rechten van vrouwen die eeuwenlang met voeten getreden zijn, zoals sommigen zeggen. Dan wordt de vraag naar ‘de vrouw in het ambt’ een strijd tussen de seksen. Als het M/V-besluit deze strekking zou hebben, dan moeten we een heel ander gesprek voeren …

Voor de rest van mijn verhaal ga ik uit van de eerste benadering, en dan wil ik graag drie punten naar voren brengen. Lees verder →

Onverwisselbare eigenheid

/ rttevelde / Een reactie plaatsen

Een themadienst over ‘Man/vrouw en ambt’, dat is best een beetje riskant. We zitten er gauw in als een discussie over standpunten: je bent voor of tegen vrouwelijke ambtsdragers, en zomaar trek je dan gegevens uit de Bijbel jouw kant op. Terwijl het erom moet gaan dat we het héle onderwijs van de Bijbel ter harte nemen.

Voor deze avond kan ik op verschillende punten beginnen. De vele voorbeelden in de Bijbel waar je vrouwen actief ziet. Wat het Nieuwe Testament zegt over de ambten en over het bredere geheel van gaven van de Geest voor mannen én vrouwen. En natuurlijk ook nog de zogenoemde ‘zwijgteksten’.

Toch kies ik voor een andere insteek. Het Bijbelgedeelte dat ik centraal wil stellen is Efeze 5:21-33. Hier vinden we een knooppunt van veel vragen die in de discussies over ‘man/vrouw en ambt’ van belang zijn. We kunnen van alles vinden van de vormgeving van kerkelijke functies. We kunnen theorieën hebben over de wisselwerking van Bijbel en cultuur. Maar hier worden we op het grondvlak van ons leven en van ons samenleven aangesproken. Lees verder →

Ambt M/V: Besluit en gronden (1)

/ rttevelde / 10 reacties

In deze blog een eerste stap in de duiding en waardering van de besluiten over ‘M/V en ambt’ die de GS Meppel nam op 15/16 en 29 juni 2017. De officiële tekst, met een toelichtende brief aan alle kerken, is hier te vinden.

Gevoelig

Wanneer ik aan een bespreking van besluit en gronden begin, weet ik dat dit op verschillende manieren gevoelig ligt. Op voorhand had de beslissing over het al dan niet openstellen van ambten voor zusters in de kerk al een behoorlijke lading gekregen. Dit blijkt opnieuw uit de reacties nu de besluiten genomen zijn. Voor sommigen voelt het als een bevrijding, na een jarenlange strijd tegen onrecht en uitsluiting. Anderen zijn geschokt omdat zij het gevoel krijgen dat de Bijbelse lijn wordt verlaten. Het is een hele opgave om in die tegenstrijdige en soms verwarrende gevoelens elkaar in het oog en in het hart te houden. Maar al te snel koesteren we ons eigen – nieuwe of oude – gelijk, en sluiten we de ander buiten. Bij wat ik schrijf is het mijn oprecht verlangen dat juist in het zuiver omgaan met verschillende opvattingen de eenheid in Christus zich zal bewijzen. Lees verder →

Hoe nu verder in de GKv?

/ rttevelde / 7 reacties

Samen met collega-predikanten Bart van Egmond (Capelle aan den IJssel-Noord) en Henk Room (Soest-Baarn) schreef ik een ingezonden brief naar aanleiding van de synodebesluiten over M/V en ambt. Het ingezonden werd geplaatst in het RD van 4 juli.

Hieronder geef ik de volledige tekst, nu voorzien van de titel die wij er oorspronkelijk boven hadden gezet:

Hoe nu verder in de GKv?

De generale synode van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKv) besloot twee weken geleden de ambten van ouderling en predikant open te stellen voor vrouwen. Velen hebben deze beslissing met blijdschap begroet. Wij zijn er niet blij mee.

Op dit moment zijn de complete besluitteksten met de gronden nog niet vrijgegeven door de synode. [NB: in de loop van 4 juli 2017 werden en besluitteksten gepubliceerd. Zoals aangekondigd zal ik er in de nabije toekomst meer inhoudelijk over schrijven.] Dat beperkt het inhoudelijke gesprek over wat deze stap nu precies betekent. Bij ons komt naar aanleiding van de bespreking op de synode al wel de vraag op: als voor en tegen zo duidelijk uit elkaar liggen, waarom is dan op deze manier en in dit tempo een beslissing geforceerd?

Wij bemerken veel verdriet en verwarring in de kerken. We horen van collega-predikanten die zich afvragen of ze op hun post kunnen blijven. Moet je kleur bekennen of liever, ter wille van de vrede, je overtuiging inslikken? Gemeenteleden staan al met de deurkruk in de hand om elders hun heil te zoeken. Lees verder →

Ambt M/V: en nu?

/ rttevelde / 2 reacties

Update 22 juni 2017:

Van het secretariaat van de Generale Synode ontving ik de complete tekst van de genomen besluiten over ‘M/V en ambt’. Daarbij werd aangetekend dat de besluiten nog niet volledig zijn. Enkele besluiten m.b.t. de ‘afhechting’ van dit onderwerp moeten nog worden genomen, en als ik het goed begrijp, wordt ook de ‘consistentie’ van de besluiten onderling nog eens bekeken. Een vervolgzitting staat voor 29 juni gepland.

Omdat de besluiten nu nog niet publiek gemaakt (kunnen) worden, zal ik – en de lezer – even moeten wachten met een inhoudelijke bespreking. Dat heeft wellicht iets onbevredigends, maar daar zullen we het nu mee moeten doen.

 

Op 15 en 16 juni besloot de Generale Synode van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) om de ambten van diaken, ouderling, en predikant open te stellen voor vrouwen. Tijdens eerdere besprekingen tekende zich al een vrij ruime meerderheid af die de voorstellen uit het deputatenrapport “Samen dienen” steunde. In de besluitvormende fase passeerde eerst een aantal tegenvoorstellen, waaronder een van dr. Maarten van Loon, voorzitter van de synodecommissie die dit onderwerp voorbereidde. Maar dat ging de meerderheid van de afgevaardigden niet ver genoeg. Vandaar dat met ruim 20 voorstemmen de voorgestelde besluiten om het ambt van ouderling en predikant ook door vrouwen te laten vervullen werden aangenomen.

Het zat er met een zekere onvermijdelijkheid aan te komen dat deze wissel zou worden genomen. De ‘vrijgemaakte’ kerken staan in een zeer open verbinding met de cultuur, en dat maakte het waarschijnlijk dat in een volstrekt op gelijkwaardigheid ingerichte maatschappij deze dam een keer zou breken.

Misschien is de onderbouwing nog wel belangrijker dan de besluiten zelf. Daarin moet namelijk zichtbaar worden hoe de synode bij deze besluiten omgaat met bijbelse noties over ambten en over verantwoordelijkheden van mannen en vrouwen. Lees verder →

M/V en onze omgang met de Bijbel

/ rttevelde / 1 reactie

Op basis van eerdere blogposts én een verhaal dat ik in februari/maart op enkele plaatsen gehouden heb, schreef ik een artikel voor Nader Bekeken over de samenhang tussen het vraagstuk ‘M/V en ambt’ en onze omgang met (het gezag van) de Bijbel. Het artikel verscheen vorige week in het maartnummer. Wie geen abonnee is, kan het hier gratis lezen!

Een cultuurbepaalde lijn — of is er meer aan de hand? Paulus, Petrus en Jezus over de positie van vrouwen in het deputatenrapport Samen dienen

/ rttevelde / 8 reacties

 

Wolter Rose

25 januari 2017

In een eerste gastblog heb ik vragen gesteld bij de manier waarop het rapport Samen dienen van de deputaten “M/V en ambt” het onderscheid tussen beschrijvende teksten en voorschrijvende teksten hanteert. In dit tweede gastblog zet ik kanttekeningen bij het gebruik van typeringen als “cultuurbepaalde lijn” en “patriarchale cultuur”.

Een “cultuurbepaalde” lijn

Het rapport worstelt met het “‘probleemloos’” voortbestaan tot in het Nieuwe Testament van wat het rapport noemt de “cultuurbepaalde” lijn van ondergeschiktheid van vrouwen aan mannen. De manier waarop die worsteling zich voltrekt, versterkte mij in mijn overtuiging dat we met deze typering in het rapport (“de “cultuurbepaalde” lijn van ondergeschiktheid van vrouwen aan mannen”) bij de kern van het probleem zitten.

Idealist Fallacy

In de eerste plaats is de tegenstelling die het rapport maakt tussen de apostelen aan de ene kant en Jezus aan de andere kant kunstmatig. Wanneer je bij Jezus alleen maar de genadige of maatschappijkritische lijn in de zin zoals door het rapport bedoeld meent aan te treffen, dan maak je je naar mijn mening schuldig aan wat John Elliott noemt de “idealist fallacy”: de redeneerfout van het toeschrijven van een bepaald ideaal of ideologie, in dit geval een modern westers gelijkheidsideaal, aan een cultuur die wezenlijk anders is dan je eigen cultuur, in dit geval een antieke beschaving van tweeduizend jaar geleden.

Dat er bij Jezus uitsluitend sprake is van wederkerigheid in de man-vrouw verhouding kun je overigens alleen maar volhouden wanneer je voorbijgaat aan het feit dat Jezus alleen mannelijke apostelen koos en aanstelde. Lees verder →

Bijbellezers en bijbelschrijvers: Beschrijvende en voorschrijvende teksten in het deputatenrapport Samen dienen

/ rttevelde / 4 reacties

Wolter Rose

25 januari 2017

Het rapport Samen dienen van de deputaten “M/V en ambt” dat op tafel ligt van de Generale Synode van de Gereformeerde Kerken Meppel 2017 komt met de aanbeveling alle ambten open te stellen voor vrouwen. Wat deze aanbeveling bijzonder maakt is dat het deputaatschap unaniem is, anders dan het deputatenrapport uit 2014 dat een meerderheids- en een minderheidsstandpunt bevatte.

Het kost niet veel moeite passages uit het rapport te citeren waar ik het helemaal mee eens ben. Ik citeer er één (24):

Wanneer de bredere exegetische lijnen in de Bijbel worden bestudeerd, wordt duidelijk dat in de Bijbel vrouwen en mannen wel gelijkwaardig, maar niet gelijk zijn. God geeft de man een koppositie en de vrouw krijgt een positie waarin ze dat vooropgaan moet accepteren. Zo is er sprake van vrijwillige wederzijdse dienstbaarheid. De Bijbel laat ook steeds weer zien dat we daarin als mensen fouten maken. God geeft, daar waar de zonde heeft geleid tot onderdrukking en overheersing, de vrouw bescherming, recht en een positie. Dat wijst op een gezamenlijke verantwoordelijkheid die man en vrouw moeten nemen waarin ieder een eigen rol en taak heeft.

Toch hebben het rapport en de uiteindelijke conclusies en aanbevelingen mij niet kunnen overtuigen. Ik dank Dolf te Velde voor de gelegenheid om in een korte serie van twee gastblogs uit te leggen waarom. Voor alle duidelijkheid: ik pretendeer niet dat ik op alle vragen een antwoord heb. Het is ook voor mij een worsteling recht te doen aan de diversiteit van gegevens die zich niet eenvoudig in een alle problemen oplossende reconstructie laten voegen.

In dit eerste gastblog stel ik vragen bij de manier waarop het rapport het onderscheid tussen voorschrijvende teksten en beschrijvende teksten hanteert. In een tweede gastblog zet ik kanttekeningen bij het gebruik van typeringen als “cultuurbepaalde lijn” en “patriarchale cultuur”. Lees verder →

Ambt M/V: Is er een weg terug?

/ rttevelde / Een reactie plaatsen

De vorige blog sloot ik af met de vraag: “Is er een weg terug?” Kunnen we op een zinnige manier uit het vraagstuk ‘M/V en ambt’ komen zonder dat daarmee de aanvaarding van het gezag van de bijbel op het spel staat?

Een paar opties die in gedachten komen:

  • Als we een inhoudelijke hermeneutiek ontwikkelen op basis van de grote lijnen van het evangelie, misschien lukt het dan om alle gegevens en aanwijzingen zo te plaatsen dat ze elkaar niet tegenspreken maar harmoniëren in de grote beweging die God maakt van de eerste schepping naar een nieuwe wereld. Deze oplossing is bijvoorbeeld geopperd door Hans Burger in zijn theologenblog “Kunnen we nog iets met de Bijbel?” Ook in het deputatenrapport “Samen dienen: M/V en ambt” speelt deze lijn een belangrijke rol.
  • Als we de kwestie van ‘vrouw in het ambt’ reduceren tot een praktische, kerkordelijke kwestie, dan kunnen we met de wijsheid van vandaag een weg zoeken. Vooronderstelling bij deze route is wel dat de inrichting van de ambten en de inschakeling van mannen en/of vrouwen tot onze christelijke vrijheid behoort.
  • In plaats van reduceren kunnen we ook de visie op de Schrift uitbreiden naar de gedachte dat sowieso de heilige Geest verder gaat in het leiden van de kerk, en dat daarin nieuw terrein betreden kan worden. Theologisch gezien is dit de meest verstrekkende optie. Hij wordt wel naar voren gebracht in het kader van ‘theodramatiek’: God openbaart zich live op het wereldtoneel, in een aantal opeenvolgende aktes. Wij zitten nu in een akte die volgt op het tijdvak van het Nieuwe Testament, en daarom moeten wij door-improviseren op de in de bijbel aangereikte thema’s.[1]

Bij elk van deze pogingen om het thema ‘M/V en ambt’ los te koppelen van de vraag naar het Schriftgezag plaats ik een paar kanttekeningen.

De eerstgenoemde mogelijkheid biedt wat mij betreft het meeste perspectief. Lees verder →