De kogel lijkt door de kerk: het deputaatschap dat voor de komende synode van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) studie moest maken van de vraag of en hoe vrouwen in de ambten kunnen dienen, komt met een duidelijke conclusie, namelijk “dat er ruimte moet zijn voor mannen én vrouwen om te kunnen dienen in het ambt van predikant, ouderling en diaken.” Via een interview in het ND geven de deputaten alvast hun belangrijkste argumenten door. Het complete rapport is te vinden op de officiële website van de GKv.

Als de synode op basis van dit rapport een besluit neemt, komt er een einde aan een kerkbrede discussie die minstens vanaf 2005 loopt. In de komende tijd wil ik op een aantal elementen uit de discussie over “vrouw in het ambt” ingaan.

Voor dit moment vind ik het belangrijk om vast te stellen, dat de discussie in de voorbije 10 jaar grondig is omgeslagen. Voorheen was het officiële standpunt helder: geen ruimte voor vrouwen in de ambten van predikant en ouderling (misschien wel als diaken). Voorstanders hielden zich meestal stil, of stelden in besmuikte termen hun punten aan de orde. Pleitte je vóór vrouwelijke ambtsdragers, dan kon je al snel de verdenking op je laden dat je morrelde aan het gezag van de bijbel, en dat je meeging in het maatschappelijk klimaat van emancipatie.

Nu lijkt het wel omgekeerd: eigenlijk iedereen vindt – gevoelsmatig of met argumenten – dat je het niet meer kunt maken om vrouwen van de kerkelijke ambten uit te sluiten. Je voelt je haast achterlijk wanneer je daar vragen bij stelt, of wanneer je het traditionele standpunt verdedigt. Wat dat betreft is de jarenlange discussie op synode-niveau effectief geweest. Op de vorige synode (GS Ede 2014) moest nog expliciet worden uitgesproken dat “de visie dat behalve mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen vrij bespreekbaar moet zijn zolang er vanuit de Schrift geargumenteerd wordt”; inmiddels lijkt ook dat een gepasseerd station.

Ook inhoudelijk verschuift de discussie.

• Oorspronkelijk werden de zogeheten ‘zwijgteksten’ (1 Korinte 14 / 1 Timoteüs 2) als evidente en leidende inzichten gezien, voortbouwend op het bredere bijbelse onderwijs over de posities van  mannen en vrouwen ten opzichte van elkaar in huwelijk en gemeente.
• Rond deze teksten wordt door sommigen een andere exegese naar voren gebracht, zodat er geen bijbelse belemmering is voor vrouwen in de ambten.
• Een belangrijke lijn is de hermeneutische vraag: in hoeverre zijn de opmerkingen die we in het Nieuwe Testament, bijvoorbeeld bij Paulus, gekleurd door de culturele gewoontes van die tijd? En omgekeerd: hoe brengen we de veranderde cultureel-maatschappelijke opvattingen over mannen en vrouwen in rekening?
• Tegenover een ‘theoretische’ argumentatie vanuit bijbelteksten wordt gewezen op de praktijk die haar eigen weg gaat: op zoveel gebieden worden vrouwen al volop in de kerk ingezet, wat heeft dat ons te zeggen? Of: wat is er op tegen om dan ook de laatste stap te zetten en deze taken formeel als ‘ambt’ te labelen? Achteraf bekeken heeft het eerste deputaatschap “M/V/kerk” al een beslissend spoor getrokken door juist die praktische component empirisch te onderzoeken.
• Op een gegeven moment dook het ‘missionaire’ argument op: wat betekent het al dan niet laten optreden van vrouwelijke ambtsdragers voor de uitstraling die de kerk heeft voor de buitenwereld? En is dit missionaire motief misschien zelfs al een factor geweest in de aanwijzingen die de apostel Paulus gaf voor het gedrag van vrouwen en mannen in de gemeente?
• Een poging om de visie rond dit thema wat dieper te verankeren, is door het man- en vrouwzijn via het ‘beeld van God’ te verbinden met de manier waarop God in zichzelf bestaat als de Drie-enige.
• Ook wordt gewezen op de ‘doorgaande lijn’ van verlossing en bevrijding die door Jezus Christus gebracht worden, en waarin de ongelijkheid van man en vrouw wordt opgeheven (zie bijvoorbeeld Galaten 3:28). Laten we nu consequent zijn, zo wordt betoogd, en de laatste blokkades voor die christelijke gelijkheid in de kerk opheffen.
• Misschien komen we er wel helemaal niet uit, maar dat hoeft niet erg te zijn. Verschillende visies kunnen naast elkaar bestaan, we laten het ‘in de vrijheid van de kerken’ om plaatselijk wel of niet vrouwelijke ambtsdragers aan te stellen.

Ik ben ongetwijfeld nog argumenten vergeten. Waar het mij nu om gaat, is dat het door de steeds verschuivende argumentatie moeilijker wordt om een lijn vast te houden. Het kan iets verwarrends krijgen: Waarom spreekt de bijbel zoals hij spreekt? Hoe kan het dat we bepaalde aspecten zo lang over het hoofd hebben gezien? Als er zoveel tegengestelde benaderingen mogelijk zijn, waar ben je dan aan toe?

“Het eindspel”, zet ik als kop boven dit stukje. Voor de deputaten “M/V en ambt” is het duidelijk: we moeten nu maar eens de knoop doorhakken. Hoe dat op een synode uitpakt, is moeilijk te voorspellen. Wel is duidelijk dat veel kerkleden al lang klaar zijn met dit onderwerp. Toch geloof ik dat er een aantal belangrijke vragen aan de orde zijn. Die wil ik de komende tijd hier naar voren brengen, in reactie op de rapporten van de kerkelijke deputaten, maar ook naar aanleiding van het nieuwe boek dat in september verscheen: Zonen en dochters profeteren.